Baasrode
Geschiedenis scheepsbouw Baasrode
16de – 18de eeuw
In de verre Middeleeuwen is Baasrode reeds een centrum van scheepsbouw, visserij en handelsvaart. De troef van Baasrode: dankzij zijn gunstige ligging aan de Schelde kunnen de zeilschepen in één tij van Antwerpen naar Baasrode varen en omgekeerd.
Vermoedelijk zijn er reeds in de eerste helft van de 16de eeuw scheepswerven in Baasrode. Doorheen de daaropvolgende eeuwen kent de scheepsbouw in Baasrode hoogten en laagten. De tweede helft van de 16de eeuw vertoont een inzinking. Begin 17de eeuw treedt er verbetering op en midden 17de eeuw bloeit de scheepsbouw terug op. Over de verdere geschiedenis van de Baasroodse scheepsbouw is er gedurende een groot deel van de 18de eeuw relatief weinig documentatie voorhanden. In de tweede helft van de 18de eeuw is Baasrode heel belangrijk als scheepsbouwcentrum, ook buiten de regio. Baasrode telt trouwens op een bepaald moment – namelijk de periode van 1777 tot 1835 – negen verschillende scheepstimmerwerven.
19de eeuw
Na de Belgische onafhankelijkheid in 1830 sluiten de Nederlanders de Schelde af met zware gevolgen voor de scheepsbouwnijverheid in Baasrode. Het aantal scheepswerven vermindert zienderogen. In de tweede helft van de 19de eeuw blijven er nog twee scheepswerven over, de werf van de familie Van Damme en de werf van de familie Van Praet. Ondanks de niet altijd even makkelijke omstandigheden beleven beide werven in deze periode hoogtepunten.
Ondertussen evolueert de techniek en de houten scheepsbouw komt in de verdrukking. Baasrode volgt de evoluties en nieuwe bouwtechnieken doen hun intrede. Eind 19de eeuw gaan beide overgebleven werven over tot de bouw van ijzeren en stalen schepen. De bouw van houten schepen dooft uit.
20ste eeuw
In de periode tussen de Eerste en Tweede Wereldoorlog kennen beide werven een heropbloei. De Groote Oorlog heeft immers heel wat schepen vernietigd. En dus is er vraag naar nieuwe binnenschepen.
De evoluties na de Tweede Wereldoorlog – namelijk de vraag naar grotere schepen – treffen Baasrode hard. Baasrode kan niet meer mee: er is geen ruimte om grote schepen op stapel te zetten.
In 1955 verkoopt de familie Van Damme haar scheepswerf aan scheepsbouwer Gabriël Van Praet. De werf Van Praet doet het nog goed tot in de late jaren 1970. Maar de toenemende concurrentie van het vrachtverkeer via de weg ondermijnt het orderboek van Van Praet. De werf legt zich noodgedwongen toe op scheepsherstellingen. Maar deze piste biedt weinig perspectief.
Op 31 december 1986 houdt de enige in Baasrode overgebleven scheepswerf Van Praet op te bestaan. Een belangrijk hoofdstuk in de Baasroodse nijverheid is hiermee afgesloten.
Ondanks alles heeft de scheepsbouw in Baasrode heel wat eeuwen kunnen overbruggen. Van zeker de 16de eeuw tot in de tweede helft van de 20ste eeuw. Van houten tot metalen scheepsbouw met herstellingen als uitloper.
Bronnen
- De laatste scheepswerf van Baasrode – Yves Segers
- Van botter tot eurotanker – Provincie Oost-Vlaanderen